Την Δευτέρα 2 Απριλίου το Συμβούλιο Ελέγχου Επικοινωνίας μας απέστειλε το παρακάτω μήνυμα σε σχέση με την καταγγελία πού είχαμε στείλει στο ΕΣΡ ζητώντας την απαγόρευση της διαφήμισης της BMW Χ2 (Αναλυτικά: ΕΔΩ)
«Σε συνέχεια της τηλεφωνικής μας επικοινωνίας προ ολίγου αναφορικά με την καταγγελία του Πανελλαδικού Συλλόγου SOS Τροχαία Εγκλήματα για τη διαφημιστική επικοινωνία «BMW X2 (ΓΙΝΕ Ο ΚΥΝΗΓΟΣ – OΧΙ ΤΟ ΘΗΡΑΜΑ)«, θα θέλαμε να σας ενημερώσουμε και γραπτώς για τα ακόλουθα:
Κατόπιν της αποστολής της καταγγελίας του Πανελλαδικού Συλλόγου SOS Τροχαία Εγκλήματα από το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης (ΕΣΡ) την Παρασκευή 30 Μαρτίου, προωθήσαμε την ίδια ημέρα το κείμενο της καταγγελίας στην εταιρεία BMW HELLAS και στη διαφημιστική της εταιρεία και προγραμματίσαμε την άμεση εξέταση του θέματος από την Πρωτοβάθμια Επιτροπή
με τη διαδικασία του επείγοντος (τη Μεγ.Τρίτη 3 Απριλίου 2018 στις 3.00μ.μ.).
Σε συνέχεια των επαφών που είχαμε με την εγκαλούμενη πλευρά – στα πλαίσια των διαδικασιών του Συμβουλίου Ελέγχου Επικοινωνίας – ενημερωθήκαμε σήμερα από την εταιρεία BMW HELLAS ότι έχουν προβεί ήδη στη διακοπή προβολής του υπό κρίση μηνύματος.
Κατόπιν αυτού – και με βάση το άρθρο 6.Δ. του Κανονισμού της Πρωτοβάθμιας Επιτροπής – η διαδικασία ελέγχου του Συμβουλίου Ελέγχου Επικοινωνίας διακόπτεται, η συνεδρίαση της Επιτροπής για το θέμα αυτό δε θα πραγματοποιηθεί και δε θα εκδοθεί σχετική Απόφαση.
Με εκτίμηση,
Λήδα Χατζηνικολαΐδη
Συμβούλιο Ελέγχου Επικοινωνίας
Σχετικά με το θέμα διαβάστε παρακάτω το αναλυτικό ρεπορτάζ της Αφροδίτης Τζιαντζή που δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα της Εφημερίδας των Συντακτών και μεγάλο μέρος του και στην έντυπη έκδοση της εφημερίδας στις 2 Απριλίου 2018 με αποκαλυπτικές πληροφορίες για το τι συμβαίνει σε άλλες χώρες και για άλλες διαφημίσεις αυτοκινήτων που έχουν απαγορευτεί.
Πρόσκληση για σαφάρι στη ζούγκλα της ασφάλτου.
Συντάκτης: Αφροδίτη Τζιαντζή
«Γίνε ο κυνηγός, όχι το θήραμα», επιλέχθηκε ως κεντρικό μήνυμα της καμπάνιας στην ελληνική αγορά, όπως και στην αγορά του Λιβάνου. Αντίθετα, σε δυτικοευρωπαϊκές χώρες τα μηνύματα ήταν πιο γενικόλογα.
Η ίδια διαφήμιση παίζει σε όλη την Ευρώπη, και όχι μόνο. Το εντυπωσιακό σποτ μολις 30 δευτερολέπτων παραπέμπει σε σενάριο επιστημονικής φαντασίας.
Ενας κοντοκουρεμένος δυναμικός άντρας οδηγεί το νέο μοντέλο της BMWX2, καταδιωκόμενος από μηχανικό τέρας με ατσάλινα πλοκάμια, που το χειρίζεται ένας γεροντότερος με μουσι. H ΒΜW σπινιάρει εντός βιομηχανικού σιλό, το τέρας τρώει τη σκόνη της και καταρρέει.
Ο νεαρός παίζει σκάκι με ανθρώπινα πιόνια, γκρεμίζει τους τοίχους ενός λαβύρινθου και αποφεύγει αιωρούμενες σφαίρες-ρολόγια. Ως εδώ όλα καλά, αν και ακατανόητα.
Τη διαφήμιση συνοδεύουν σλόγκαν-εντολές: «Ανακάλυψε τον εαυτό σου», «Μείνε μοναδικός», «Νίκησε το χρόνο» και το κυνικό «Πάντα ο κυνηγός, ποτέ το θήραμα».
Το τελευταίο εξόργισε τον πανελλαδικό σύλλογο «SOS Tροχαία Εγκλήματα», που ζητά από το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης να απαγορεύσει τη μετάδοση της διαφήμισης.
Λάθος αντίληψη
O σύλλογος, που υλοποιεί δράσεις για τη μείωση των τροχαίων ατυχημάτων υποστηρίζει ότι η συγκεκριμένη διαφήμιση «συνιστά προφανή πρόσκληση σε αντικοινωνικές και επικίνδυνες συμπεριφορές, καθώς προβάλλει την αντίληψη ότι το οδικό δίκτυο είναι κυνηγετικό πεδίο και οι χρήστες του δρόμου χωρίζονται σε κυνηγούς και θηράματα».
Η καταγγελία στη φράση «Γίνε ο Κυνηγός οχι το θήραμα» που επιλέχθηκε ως κεντρικό μήνυμα της καμπάνιας στην ελληνική αγορά, όπως και στην αγορά του Λιβάνου.
Αντίθετα, σε δυτικοευρωπαϊκές χώρες προτιμήθηκαν πιο γενικόλογα μηνύματα:«Δειξε ποιος είσαι!» (Zeig Dich) στη Γερμανία) και «Γίνε αυτός που τολμά!» (Βe the one who dares) στη Μεγάλη Βρετανία.
Τα μέλη του συλλόγου «SOS Τροχαία εγκλήματα», ανάμεσά τους συγγενείς Α’ βαθμού θυμάτων τροχαίων, θεωρούν την πρόσκληση για σαφάρι στην ελληνική άσφαλτο προσβλητική και υποτιμητική, ειδικά σε μια χώρα που βρίσκεται στην κορυφαία θέση των τροχαίων ατυχημάτων ή σε πολλές περιπτώσεις εγκλημάτων.
«Επειδή η κατ’ αυτόν τον τρόπο διαφήμιση του συγκεκριμμένου μοντέλου γίνεται μόνον στις χώρες που θεωρούνται σύμφωνα με την αντίληψη της εταιρείας και με τα οικονομικά δεδομένα «φτωχές ή υπανάπτυκτες» ενώ για τις πλούσιες και «πολιτισμένες» χώρες τέτοια διαφήμιση δεν υπάρχει και μάλλον θα ήταν αδιανόητο να υπάρξει (…) ζητάμε την παρέμβαση σας ώστε να σταματήσει άμεσα η εκπομπή του συγκεκριμμένου διαφημιστικού μηνύματος», καταλήγει η επιστολή του Συλλόγου στο ΕΣΡ.
Μήπως οι «SOS τροχαία» τα παραλένε; Μήπως διυλίζουν τον κώνωπα εκλαμβάνοντας ως κυριολεξία άλλο ένα διαφημιστικό κλισέ;
Η μήπως στη συγκεκριμένη περίπτωση έχουν δίκαιο και η γενικόλογη λατρεία της υπεροχής στην άσφαλτο εξειδικεύεται σε ξεκάθαρα επιθετική και αντικοινωνική συμπεριφορά;
Απευθυνθήκαμε στο Συμβούλιο Ελέγχου Επικοινωνίας, ανεξάρτητο φορέα που ελέγχει αν εφαρμόζεται ο κώδικας διαφήμισης και δεοντολογίας και αποτελεί συμβουλευτικό συνεργάτη του ΕΣΡ.
Οι εκπρόσωποι του ΣΕΕ μας παρέπεμψαν στα άρθρα 4 και 11 του κώδικα, που αναφέρονται στην «κοινωνική ευθύνη» και στα θέματα «υγείας και ασφάλειας».
«Οι διαφημίσεις δεν πρέπει να περιέχουν ή να υπαινίσσονται στοιχεία που μπορεί να οδηγήσουν σε βίαιη, παράνομη ή αντικοινωνική συμπεριφορά» ορίζει η παράγραφος δ του άρθρου 4.
Αντίστοιχα το άρθρο 11 ορίζει ότι « οι διαφημίσεις δεν πρέπει χωρίς να συντρέχουν λόγοι εκπαιδευτικής ή κοινωνικής ωφέλειας, να περιέχουν οπτικές παραστάσεις ή περιγραφές επικίνδυνων δραστηριοτήτων, ή καταστάσεων που δείχνουν αδιαφορία για την ασφάλεια και την υγεία του ατόμου».
Υπάρχει άραγε πιο ρητή ενθάρρυνση σε επιθετική συμπεριφορά από την προσταγή «γίνε κυνηγός και όχι θήραμα;»
Μια μικρή νίκη
«Ηρθε η ώρα να ξεχωρίσεις«, η καινούργια διαφήμιση της ΒΜW μετά τη διαμαρτυρία του «SOS Τροχαία Εγκλήματα»
Ισως γι’αυτό η BMW Ελλάς, μετά από σύσταση του Συμβουλίου Επικοινωνίας, έσπευσε να κατεβάσει από την ιστοσελίδα της το επίμαχο σλόγκαν «Γίνε ο Κυνηγός», αντικαθιστώντας το με το ουδέτερο «Ηρθε η ώρα να ξεχωρίσεις».
Αυτό μπορεί να θεωρηθεί μια μικρή, αλλά διόλου αμελητέα, νίκη της κοινωνίας των πολιτών, βάζοντας κανόνες και όρια στην ασυδοσία της διαφημιστικής αργκό.
Προς το παρόν δεν έχει γίνει το ίδιο με το βίντεο, που εξακολουθεί να παίζει με το επίμαχο σλόγκαν.
«Στην Ελλάδα και στο Λίβανο, με τρομακτικό αριθμό τροχαίων και στις δύο, προωθείται η αντίληψη πως η κυκλοφορία αποτελεί ένα είδος σαφάρι και η εταιρία δίνει την ευκαιρία σε αυτούς που θα αγοράσουν το κατασκεύασμα της να γίνουν οι κυνηγοί. Ρητά διευκρινίζεται πως κάποιοι άλλοι -που δεν θάχουν BMW (πεζοί; ποδηλάτες; μοτοσικλετιστές; ή κάτοχοι ενός άλλου ΙΧ) θα ΓΙΝΟΥΝ ΤΟ ΘΗΡΑΜΑ», σημειώνουν οι Τροχαία SOS.
Βοn pour l’Οrient λοιπόν; «Καλά για την Ανατολή» τα ήθη του κυνηγού και του κυνηγημένου της ζούγκλας της ασφάλτου, σύμφωνα με την αποικιοκρατική αντίληψη που θέλει τη Δύση να εξάγει στην Ανατολή υποδεέστερες εκδοχές προϊόντων, ιδανικών και ανθρώπινων δικαιωμάτων;
Αναζητήσαμε τους αντίστοιχους κώδικες διαφημιστικής δεοντολογίας της Βρετανίας και της Γερμανίας, για να δούμε αν όντως η φράση «γίνε κυνηγός και όχι θύμα» εμπίπτει σε απαγορεύσεις που εδώ δεν ισχύουν.
Η πλέον αυστηρή αρχή σε θέματα οδικής ασφάλειας ειναι η Βρετανική, όπου έχουν υπάρξει απαγορεύσεις διαφημίσεων αυτοκινήτων ακόμα και επειδή υπήρχε ο υπαινιγμός περί απρόσεχτης οδήγησης ή δινόταν η εντύπωση ότι το αυτοκίνητο κινείται υπερβολικά γρήγορα.
Η υπηρεσία Advertising Standards Authority, στην οποία απευθυνθήκαμε, και που αποτελεί συμβουλευτικό παράγοντα της OFCOM, του αντίστοιχου βρετανικού EΣΡ, μας παρέπεμψε σε εξειδικευμένες δεοντολογικές αρχές, αποκλειστικά για τις διαφημίσεις αυτοκινήτων και μοτοσυκλέτας.
«Οι διαφημίσεις δεν πρέπει να υποθάλπτουν ούτε να ενθαρρύνουν την επικίνδυνη, ανταγωνιστική, ανεύθυνη οδήγηση, ούτε να υποννοούν ότι η ασφαλής οδήγηση είναι βαρετή» ορίζει ο βρετανικός κώδικας.
Και μόνο με βάση το άρθρο αυτό το σύνθημα περί «κυνηγού και όχι θηράματος», θα μπορούσε να θεωρηθεί αντιδεοντολογικό, και πιθανότατα γι’αυτό το λόγο να μην επιλέχθηκε για τη Βρετανική αγορά.
Γενικότερος, αλλά εξίσου κατηγορηματικός είναι ο γερμανικός κώδικας δεοντολογίας της διαφήμισης, που ορίζει ότι «η επιθετική, ανεύθυνη και αντικοινωνική συμπεριφορά δεν πρέπει να ενθαρρύνεται ούτε να γίνεται σιωπηλά ανεκτή. Το ίδιο ισχύει για συμπεριφορές που απειλούν την υγεία και την ασφάλεια.
Στα χαρτιά πάνω κάτω τα ίδια λέει και ο ελληνικός κώδικας. Ομως στην πράξη, όλα επιτρέπονται.
Αρα, ορθά ο Σύλλογος SOS παρατηρεί ότι οι ευρωπαίοι διαφημιστές ειδαν ότι στην Ελλάδα, όπως και στο Λίβανο και πιθανόν και άλλες χώρες του Νότου «τους παίρνει» να ενθαρρύνουν νοοτροπίες σαφάρι.
«Είναι απαξιωτική για μας η διαφήμιση με τον τρόπο που γινεται, μόνο στην Ελλαδα. Μας θεωρούν αναλώσιμους. Οι ευθύνες είναι δικές μας. Εμείς δίνουμε δικαιώματα για να απαξιωθεί το θέμα της οδικής ασφάλειας, να θεωρούν ότι στους Ελληυνικούς δρόμους υπάρχουν «κυνηγοί» και «κυνηγημένοι»», λέει στην Εφ.Συν. ο Μανώλης Σταυρακάκης, και αναρωτιέται αν θα πάρουν θέση οι αρμόδιες επιτροπές της Βουλής και του υπουργείου Μεταφορών για την οδική ασφάλεια.
Οταν οι νεκροί στους ελληνικούς δρομους αγγίζουν κάθε χρόνο τους 800 και άλλοι τόσοι οι τραυματίες, μήπως είναι πολυτέλεια να ασχολούμαστε με τις λέξεις;
‘Η μήπως ακριβώς για να μην μοιρολογούμε πάντα εκ των υστέρων κάθε φορά που η άσφαλτος βάφεται με αίμα, να ξεκινούσαμε να προσέχουμε περισσότερο τι λέμε, πώς διαφημίζουμε και πώς προωθούμε όχι μόνο το προϊόν που λέγεται αυτοκίνητο αλλά κυρίως την συμπεριφορά που λέγεται «οδηγική κουλτούρα»;
Αλλιώς η καφρίλα θα θεωρείται προσόν, σε ένα σαφάρι με μάγκες-κυνηγούς, και κοροϊδα-θηράματα.
Παραδείγματα διαφημίσεων που «κόπηκαν» επειδή δεν πρόσεχαν
Jaguar F TYPE Coupe: Η διαφήμιση προβλήθηκε στο youtube το 2014, με τίτλο «Η τέχνη του Κακοποιού», ως μέρος της καμπάνιας «Είναι καλό να είσαι κακός» (It’s good to be bad). Ο διάσημος ηθοποιός που οδηγούσε το μοντέλο F του σπορ αμαξιού, περηφανευόταν για τις αρετές που πρέπει να έχει ένας καλός κακοποιός. Η διαφήμιση απαγορεύθηκε και επαναπροβλήθηκε αλλαγμένη, μετά από καταγγελίες ότι προωθεί την αντικοινωνική και επικίνδυνη οδήγηση.
Peugeut 208: Η διαφήμιση με τον οδηγό να απαντά με ένα νεύμα του χεριού του σε γραπτό μήνυμα, που προβάλλεται στην οθόνη του αυτοκινήτου του, απαγορεύθηκε πλήρως, μολονότι ήταν μεταφορική, επειδή θεωρήθηκε ότι ενθαρρύνει την ανεύθυνη οδήγηση. Υπήρξαν μόλις 5 διαμαρτυρίες θεατών, που θεώρησαν ότι παραβιάζεται ο ΚΟΚ για τους αυτοκινητόδρομους ταχείας κυκλοφορίας.
Δεκάδες περιπτώσεις, απαγόρευσης διαφημίσεων, και πολλές περισσότερες που έγιναν απλώς συστάσεις, στην ιστοσελίδα του asa.org/uk, της ανεξάρτητης αρχής διαφημιστικής δεοντολογίας της Μ. Βρετανίας.
Αντίθετα, στον μακροσκελή κατάλογο καταγγελιών που έχουν ελεγχθεί από το Eλληνικό Συμβούλιο Eλέγχου Επικοινωνίας, μόλις 6 αφορούν αυτοκινητοβιομηχανίες, και από αυτές καμία δεν αφορά θέματα οδικής ασφάλειας και οδηγικής συμπεριφοράς.
Ο Τομέας Πρόληψης Ατυχημάτων του ΕΚΑΒ, σκοπός του οποίου είναι η μελέτη και επιστημονική τεκμηρίωση των αιτιών που προκαλούν ένα ατύχημα και η εισήγηση μέτρων πρόληψης (Ν.2345/1995-ΦΕΚ 213 12/10/1997- άρθρο 7), συνεδρίασε στις 18 Μαΐου 2018 με αφορμή, τις επαναλαμβανόμενες τροχαίες συγκρούσεις με εμπλεκόμενους οδηγούς υπό την επήρεια αλκοόλ, συγκρούσεις που έχουν προκαλέσει μεγάλο αριθμό θυμάτων.
