Οι περισσότερες απόψεις που εκφέρονται, ως γνωστόν είναι διαμορφωμένες μέσα στο γκρίζο φως του επίσημου νομικού πλαισίου. «Φόνος εξ αμελείας» με μικρές ποινές πλημελληματικού χαρακτήρα, με τριετή αναστολή πάντα! Και χωρίς καμία άλλη συνέπεια όπως στέρηση διπλώματος κλπ.
Ανάμεσα στις απόψεις αυτές, κυκλοφορεί και μια ιδιαίτερα επικίνδυνη που χτυπάει κατάκαρδα. Στοχεύοντας βαθειά εκεί που βρίσκεται πάντα αστείρευτη η πηγή του θρήνου.
«Αυτές οι ποινές είναι αυτές που πρέπει να είναι και δεν πρέπει να αλλάξουν ποτέ! Γιατί αυτός (ο δράστης) που ξεκίνησε τα πρωί με το αυτοκίνητο του, δεν σκόπευε να σκοτώσει κανένα! Τι να κάνουμε δηλαδή; Να του βάλουμε ισόβια;»
Το πρώτο που μπορεί να νοιώσει κανείς είναι ένα αφόρητο αίσθημα προσβολής του νεκρού και συνειρμοί του τύπου «θα πάω να φτύσω στους τάφους σας». Το δεύτερο μια χαοτική αίσθηση, από την αντίφαση: πως φτάσαμε από την αμνήστευση αυτού του εγκλήματος που ισχύει στην πραγματικότητα, στα ισόβια δεσμά;
Η εν λόγω άποψη έχει κι άλλες διατυπώσεις.
Όπως: «Τώρα αυτός (το θύμα) πάει. Τι να κάνουμε; Να καταστρέψουμε και τον άλλο; (τον θύτη;)» Ισόβια και καταστροφή! Ποιού; Του δράστη! Απίστευτο. Την ίδια στιγμή που η μόνη πραγματική πραγματικότητα είναι η καταστροφή της φυσικής οντότητας του αγαπημένου προσώπου και η καταδίκη σε ισόβια οδύνη των αγαπόντων και συντετριμμένων.
Ή όπως: « Η ζωή δεν μπορεί να αποτιμηθεί με 5 ή 10 χρόνια φυλακή (του δράστη). Η ζωή είναι απόλυτη αξία.»
Εδώ η επίθεση είναι πιο ύπουλη. Χαϊδεύει και σε καλεί να…μην καταδεχτείς να αποτιμηθεί η ζωή του αγαπημένου προσώπου με οποιαδήποτε ποινή – δικαίωση.
Κι όλα αυτά μη φαντασθείτε σε κύκλους με άμεση σχέση με την αυτοκινητοβιομηχανία ή με την σχολαστική ακαδημαϊκή σκέψη ή με χώρους περιορισμού των παραλογιζομένων συνανθρώπων μας. Αυτή η άποψη μπορεί ξαφνικά να σε βρει σε χώρους με ανθρώπους προοδευτικών αντιλήψεων, όπου αισθάνεσαι ασφαλής. Δεν είσαι! Για να διατηρήσεις την πνευματική σου ακεραιότητα, πρέπει να συγκροτήσεις μέσα σου τα επιχειρήματα σου για σένα τον ίδιο πριν απ’ όλα.
Η ιστορία όλων των Νόμων είναι η μεταβλητότητα τους. Άρα μπορούμε να τους αλλάξουμε.
Ο νόμος που ισχύει σήμερα για τον φόνο στην άσφαλτο ορίζει ότι αυτός είναι «φόνος εξ αμελείας» και εκδικάζεται στο Πλημμελειοδικείο. 1500 νεκροί τον χρόνο στην Ελλάδα από αμέλεια.
Σ΄αυτόν τον αριθμό των νεκρών, αντιστοιχούν 6.000 ζωντανοί που άδειασε τη ζωή τους ο θάνατος. Κι αυτό επαναλαμβάνεται κάθε χρόνο. Μια αόρατη πόλη μέσα στην πόλη, που θρηνεί σε κλειστά δωμάτια.
Κανείς δεν μπήκε ποτέ φυλακή απ αυτή την αιτία.
Στην πράξη ο φόνος στην άσφαλτο έχει αμνηστευθεί.
Στο συλλογικό ασυνείδητο μάλλον έχει εγγραφεί σαν νόμιμος.
Αυτή η τάση προς υπερβολή όσων διαμαρτύρονται για την επιβολή της «ποινής των…ισοβίων», αποσκοπεί στο να χαώνεται το μυαλό μας.
«Δεν υπήρχε πρόθεση». Μ’ αυτό επικαλούνται το δικαίωμα στην ατιμωρησία. Υπάρχουν όμως κανόνες που τους παραβίασες, κανόνες που έχουν θεσπισθεί από την οργανωμένη κοινωνία, για την προστασία της ανθρώπινης ζωής από την αγέλη των αυτοκινήτων που ορμά με μεγάλη ταχύτητα στο δημόσιο χώρο, περικλείοντας ένστικτα επιθετικά, αλαζονεία, αισθήματα παντοδυναμίας: την αδιαφορία τελικά για την ζωή του άλλου.
Κι αυτό σκοτώνει. Ανεξαρτήτως προθέσεως.
Όταν παραβιάζεις τους κανόνες, τον κόκκινο σηματοδότη, το όριο ταχύτητας, το stop- όταν οδηγείς μεθυσμένος και μιλάς στο κινητό, μάλλον δεν δίνεις την εικόνα του ανθρώπου με καλές προθέσεις. Είσαι ένας δημόσιος κίνδυνος. Από πότε η πολιτεία παραιτείται από την επιβολή κάποιας τιμωρίας σε παραβάτες ζωτικών κανόνων που προκάλεσαν το θάνατο ανθρώπων; (κυρίως νέων σύμφωνα με τις στατιστικές).
Δύο μέτρα και δύο σταθμά
Δημιουργείται το ερώτημα: γιατί αυτή η μεταχείριση δεν αφορά σε καμιά άλλη συμπεριφορά χαρακτηρισμένη από τον νόμο σαν παραβατική; Όλοι οι άλλοι τρόποι ανθρωποκτονίας ακόμη και με την συνοδεία των σχετικών ελαφρυντικών «εν βρασμώ ψυχής», «φόνος λόγω ηθικής βλάβης» κ.λ.π. επισύρουν ανάλογες ποινές. Αλλά και οτιδήποτε άλλο χαρακτηρίζεται σαν έγκλημα από την Δικαιοσύνη επισύρει κάποια ποινή που ικανοποιεί το περίφημο «περί δικαίου αίσθημα» του κοινωνικού ανθρώπου.
Η ζωή ευτελίζεται όταν η αφαίρεση της, δεν είναι κολάσιμη.
Στο πολιτικό πεδίο είναι γενικευμένη η αντίληψη ότι η ατιμωρησία αφήνει να εξαπλώνεται η διαφθορά.
Η ατιμωρησία στο τροχαίο έγκλημα αφήνει να εξαπλώνεται η συμφορά.
Είναι δυο περιπτώσεις ατιμωρησίας που αν και φαινομενικά άσχετες, έχουν κοινή καταγωγή. Πρόκειται βέβαια για εξαιρέσεις του κανόνα. Γιατί γενικά το Σύστημα τιμωρεί την παράβαση. Όλοι είναι προϊδεασμένοι και εξοικειωμένοι μ΄αυτό. Αποδέχονται με φυσικότητα αυστηρές ποινές για εγκλήματα πολιτικά κ.α. Εκεί αναγνωρίζουν με κατανόηση ότι υπάρχει «πολιτική σκοπιμότητα». Στο ειδικό καθεστώς των τροχαίων όμως τι υπάρχει; Απορούν.
Πολιτική σκοπιμότητα βεβαίως και εδώ! Σε τι συνίσταται αυτή: Να μείνει το αυτοκίνητο και η λατρεία του στο απυρόβλητο. Να μη θαμπώσει η διαφήμιση του και οι επιδόσεις του. Να μείνει αρραγές το είδωλο. Ο θάνατος αποσιωπάται από όλα τα ΜΜΕ.
Η θηριώδης μορφή του αυτοκινήτου παραλλάσσει μέσα στα καταναλωτικά όνειρα, σε κύρος και αδρεναλίνη.
Για να αυξάνονται ασταμάτητα οι εισαγωγές, να πληρώνονται οι φόροι, τα τέλη κλπ, να κινείται το εμπόριο και παραεμπόριο καυσίμων κι ένας τεράστιος κύκλος λειτουργιών και εργασιών γύρω απ αυτό το αντικείμενο στο οποίο έχουν παραδοθεί οι πόλεις των ανθρώπων.
Μέσα σ’ όλο αυτό το εφιαλτικό πανηγύρι, ο θάνατος είναι αμελητέος – παράπλευρη απώλεια. Ένας ανώνυμος θάνατος χωρίς ενόχους, όταν όλοι αθωώνονται. Σ΄ αυτό στοχεύει η κυρίαρχη ιδεολογία.
Πως η κυρίαρχη ιδεολογία ταυτίζεται με την κοινή λογική
Η κυριαρχία της δεν ασκείται με περισπούδαστες αναλύσεις δυσνόητες και δυσκολοχώνευτες. Ο λόγος της είναι κοινότοπος. Μιλάει με κοινοτοπίες. ‘Έτσι μεταμφιέζεται σε κοινή λογική. Είναι αυτή η κοινή λογική που τρελαίνει.
Όπως.
Κάποιος: (συγκαταβατικά προς άνθρωπο κεραυνοβολημένο από το βίαιο και αιφνίδιο χτύπημα) «Θα μπορούσες να ήσουν εσύ στη θέση του» (του δράστη!) Εσύ: Τι μου συνέβει; Γιατί; Ποιος φταίει; Δικαιοσύνη! Ας αποδοθεί δικαιοσύνη αφού επανόρθωση δεν υπάρχει. Κάποιος: (με συγκαταβατική φωνή επιμένει) «Σε καταλαβαίνω αλλά σκέψου: Θα μπορούσες εσύ να είχες περάσει με κόκκινο, με διπλάσια ταχύτητα από το όριο.» Εσύ: (μονολογείς) Μα πώς, πώς τόκανε αυτό; Κάποιος: «Μπορεί να βιαζότανε!» σου απαντάει. Αυτό το ακούς αλλά δεν το καταλαβαίνεις.
Η κοινοτοπία σκοτώνει.
Ναι πολλοί από μας τα έχουν ακούσει αυτά. «Θα μπορούσε να είσαι εσύ ο δράστης». Ε, και λοιπόν; Αν μπορούσα, αν μπορούσα να διαπράξω έγκλημα θα έπρεπε να τιμωρηθώ. Πώς να συνεχίσω να ζώ ατιμώρητος, χωρίς να συναισθανθώ την τρομερή πράξη του φόνου, χωρίς μια κάποια λύτρωση;
Τι είδους ηθική είναι αυτή; Που θεωρεί φυσικό ο θύτης να πηγαίνει σπίτι του να κοιμηθεί στο κρεβάτι του και ο Άλλος που επιθυμούσε ισότιμα τη ζωή να μπει σ΄ένα λάκκο με χώματα για ανακύκλωση.
Πως καταλαμβάνει η κοινοτοπία του Κακού τις συνειδήσεις των ανθρώπων; Πως μεταλλάσσεται σε κοινή λογική;
Ένας λόγος που μοιάζει προφανής είναι ότι ο άνθρωπος ο «ηθικά πλασμένος» απ το Σύστημα, έχει μια ευκολία να ταυτίζεται με τον δράστη και όχι με το θύμα. Γιατί δεν μπορεί να διανοηθεί τον αφανισμό του εαυτού του. Ενώ σαν δράστης σε θανατηφόρο τροχαίο η θέση του και για τον ίδιο και για την οικογένεια του είναι ευνοϊκότερη και ασφαλέστερη εφ όσον και η ατιμωρησία είναι δεδομένη.
Rene Magritte
Η ατομική ευθύνη. Μια μαγική εικόνα.
Το ζήτημα της ατομικής ευθύνης; Αυτό που είναι ίδιον γνώρισμα της ανθρώπινης κατάστασης; Πως απεμπολήθηκε; Από πότε; Θεωρίες και παιδαγωγικές πρακτικές: «Να αναλαμβάνεις την ευθύνη των πράξεων σου!». «Τις συνέπειες των πράξεων σου». «Η ευθύνη για την ανατροφή των παιδιών…». «Υπεύθυνος-Υπόλογος έκθεσης παιδιού σε κίνδυνο». «Έχεις ακέραιη τη ευθύνη για το άλφα, για τον βήτα λόγο.» κ.λ.π.
Αυτή η ευθύνη πως πήγε περίπατο στον συγκεκριμένο φόνο; Πως μετατρέπεται σε μια αφηρημένη έννοια ακόμη κι όταν αποδίδεται ακέραιη σ΄έναν θύτη, έτσι ώστε να μη σημαίνει τίποτα στο πεδίο του σεβασμού της ανθρώπινης ζωής και της αξιολόγησης της σαν απόλυτης αξίας; Με βάση αυτή την «απόλυτη αξία» απαγορεύτηκε η θανατική ποινή και τιμωρείται η πρόκληση ευθανασίας ακόμα και με συναίνεση.
Η αφαίρεση ζωής ενός ανθρώπου στο δρόμο είναι Ύβρις. Και βέβαια δεν υπάρχει φόνος αν δεν υπάρχει φονική παράβαση. Παρ όλα αυτά οι υπεύθυνοι και υπόλογοι αποενοχοποιούνται απ όλους τους θεσμούς.
Πως μια επιδέξια στρέβλωση μετονομάζει το αίτημα για απόδοση δικαιοσύνης σε εκδίκηση!
Το περιβάλλον κυκλοφορίας που οργανώνει ή αποδιοργανώνει η πολιτεία είναι δυνητικά επικίνδυνο.
Παράνομες διαφημιστικές πινακίδες, κακή κατάσταση του οδοστρώματος, πλημμελής σηματοδότηση, υψηλά όρια ταχύτητας, ημιτελή δημόσια έργα στη μέση του δρόμου, ελλιπής περιφρούρηση των κανόνων της κυκλοφορίας κ.λ.π. Για όλα αυτά υπεύθυνοι και υπόλογοι κρατικοί θεσμοί και κρατικοί υπάλληλοι. Τύποις.
Διότι στην πράξη η όλη κατάσταση περιβάλλεται από μια περιρρέουσα νοοτροπία και ιδεολογία η οποία εξανεμίζει τις ευθύνες, τις κάνει δυσδιάκριτες, δαιδαλώδη την αναζήτηση τους από τους ενδιαφερόμενους και τελικά μια απρόσωπη μηχανή που κρύβεται στην ανωνυμία, διαφυλάσσει την ατιμωρησία και ηγεμονεύει με κοινοτοπίες.
Πάντα μοιάζει παράδοξο (αν και έχει εξήγηση) πως εχθρικές προς τον άνθρωπο αντιλήψεις υιοθετούνται απ΄αυτόν. Και μάλιστα ανεξαρτήτως κοινωνικής κατάστασης, πολιτικής ένταξης, μορφωτικού επιπέδου κ.λ.π.
Έτσι το πανάρχαια ριζωμένο σε καθεστώς ανθρώπου, «κοινό περί δικαίου αίσθημα», με μια αυτόματη στρέβλωση ονομάζεται εκδίκηση. Μόνο στην περίπτωση των τροχαίων εγκλημάτων συμβαίνει αυτό. Για οποιοδήποτε άλλο κακό πλήττει τον άνθρωπο η Δικαιοσύνη είναι το τελευταίο οχυρό που διατηρεί τη συνοχή της κοινότητας. Η τελευταία Υπόσχεση που πιστεύει ο άνθρωπος μέσα στην δυστυχία του.
Όλοι οι δρόμοι επιστροφής του πολυαγαπημένου προσώπου έχουν κλείσει. «Δεν θα ξαναδώ το χαμόγελο του, ούτε το βλέμμα του», «Δεν θα ξανακούσω τη φωνή του», «Δεν θα εξελιχθεί άλλο».
Το Δικαστήριο
Έτσι παίρνεις το δρόμο για τη δικαιοσύνη. Να υπερασπιστείς το δικαίωμα στη ζωή και τη δημιουργία που είχε ο απών.
Να μιλήσεις εξ ονόματος του, να τον καταστήσεις παρόντα, συμμέτοχο κι αυτόν στη δίκη.
Τον αφορά, έχασε το μέλλον του.
Είχε πρόσωπο και πολλές χάρες. Δεν είναι ο Κανένας.
Τον προσπερνάνε.
«Αυτός τώρα πάει, να μην καταστρέψουμε και τον άλλον!»
«Ήταν άτυχος»
«Είχε έρθει η ώρα του»
«Οι καλοί πεθαίνουν νέοι!»
«Είχε κλείσει τον κύκλο του».
Μα ήταν μόνο 15 χρονών ή μόνο 27 ή μόνο 30!
Μα ήταν το παιδί μου. Η ψυχή της ψυχής μου, το νόημα της ζωής μου.
Σε προσπερνάνε
Η απόφαση: Πλήρης καταλογισμός ευθύνης στο δράστη.
Η ποινή:18 μήνες με τριετή αναστολή.
Τι είδους ευθύνη είναι αυτή; Κανείς δεν μιλάει;
Είσαι μόνος στην περιοχή του Ανελέητου.
Ας θωρακιστούμε λοιπόν απέναντι στις κοινοτοπίες της κοινής λογικής που σκοτώνει.
Ισμήνη Τσούτσια – Κουβίδη
.
